سفارش تبلیغ
صبا ویژن

فایده قصه گویی برای سلامت روان کودکان و بزرگسالان

قصه گویی یا داستان گویی به فعالیتی اشاره دارد که طی آن، داستانی توسط یک آدم برای آدم‌های دیگر تعریف می‌شود. بسیاری از آدم‌ها تصور می‌کنند داستان گویی به نحوی به لحظاتی مربوط می‌شود که مادرها یا پدرها تا قبل از آن که کودکان‌شان در رخت‌خواب به خواب بروند و خواب خوبی داشته باشند، برای‌شان داستان تعریف می‌کنند.

داستان گویی?

با وجود این، در حقیقت، داستان گویی فقط به تعریف داستان برای کودکان محدود نمی‌شود. جدای از تعریف داستان‌های جن و پری، با پایان‌های شاد، داستان گویی مفهوم گسترده‌تری را در بر می‌گیرد. در واقع، در میان گذاشتن تجربه‌ها در برابر گروهی از آدم‌ها نیز نوعی داستان گویی به شمار می‌رود. مهم‌ترین مسئله‌ای که در این میان نباید فراموش شود این است که به نظر می‌رسد داستان گویی، نه فقط برای کودکان، بلکه برای آدم‌هایی در تمام سنین، نتایج خوبی به همراه خواهد داشت.

با این‌که در دوران مدرن، آدم‌های امروزی داستان گویی را به عنوان یک کار سنتی تصور می‌کنند، این کار هم‌چنان برای آدم‌ها فوق‌العاده مفید است. علی‌رغم آن‌که به نظر می‌رسد قصه کودکانه یا داستان کودکانهبسیار ساده است و فقط جنبه‌ی سرگرمی دارد، فواید این کار برای سلامت روان بسیار شگفت‌انگیز هستند. در طول روزهای هفته، ممکن است دائما مشغول کار باشید؛ ولی گاهی اوقات، زمان‌های بیکاری‌تان را مشغول وقت‌گذرانی در شبکه‌های اجتماعی هستید.

از سویی دیگر، کودکان دائما به استفاده از وسایل الکترونیکی عادت کرده‌اند و این مسئله دیگر پدیده‌ای تازه و نادر نیست. داستان گویی در مقایسه با اعتیاد به دستگاه‌های الکترونیکی و تماشای برنامه‌های تلویزیون، پدیده‌ای است که برای تن‌درستی‌تان، به خصوص برای سلامت روان، بسیار مفید و ضروری است.

در ادامه، با فهرستی از فواید داستان گویی برای سلامت روان اشاره می‌کنیم. تا انتهای این مقاله با سایت بازده همراه باشید!

1. افزایش خلاقیت

یکی از نتایج مفیدی که می‌توانید از جلسات داستان گویی به دست بیاورید، افزایش خلاقیت‌تان است. پژوهش‌ها نشان می‌دهند، زمانی که در حال شنیدن یک داستان هستید یا زمانی که به اصطلاح “‌شنونده‌ی‌”‌ یک داستان می‌شوید، چیزی را که گوینده‌ی داستان در حال بازگو کردن است، تجربه و احساس می‌کنید.

برای مثال، وقتی گوینده مطلبی را درباره‌ی غذایی خوشمزه تعریف می‌کند، شما میزان خوشمزگی غذا را تصور خواهید کرد. در اثر این تصور، قشر حسی مغزتان فعال می‌شود. از آن جا که این تصور می‌تواند به فعال‌تر شدن مغزتان منجر شود، باعث ایجاد خلاقیت در شما خواهد شد. در این صورت، می‌توانید خلاق بمانید و یافتن ایده‌های جدید برای‌تان آن‌چنان دشوار نخواهد بود.

علاوه بر تاثیر داستان گویی و گوش دادن به داستان بر افزایش خلاقیت، 35 روش رایگان برای تقویت خلاقیت نیز وجود دارند که می‌توانید با استفاده از آن‌ها حقیقتا خلاقیت‌تان را بالا ببرید.

2. تقویت حافظه

وقتی به داستانی گوش می‌دهید، موقعیتی را که در داستان به تصویر کشیده می‌شود، در ذهن‌تان تصور می‌کنید. اگر بعد از چند روز سعی کنید داستان را به خاطر بیاورید، با تصور توالی رویدادهای موجود در شرح داستان، توانایی‌تان برای به یاد آوری مطالب افزایش می‌یابد.

اگر بخواهید حافظه‌ی کودک‌تان تقویت شود، می‌توانید از همین ویژگی داستان گویی استفاده کنید. درست بعد از این‌که برای کودک‌تان داستانی را تعریف کردید، می‌توانید از کودک بخواهید جریان داستان را برای‌تان بازگو کند. طریقی که کودک‌تان می‌تواند جزییات و ترتیب وقایع داستان را به خاطر بیاورد، می‌تواند حافظه‌ی کودک را تقویت کند.

به غیر از داستان گویی، فعالیت‌های جذاب و مفید دیگری هم وجود دارند که می‌توانند حافظه‌تان را تقویت کنند؛ به طور مثال، نقاشی کشیدن حافظه‌تان را تقویت می‌کند.

3. افزایش دایره‌ی واژگان

علاوه بر 25 فایده خواندن کتاب برای سلامت ذهنی و بدنی، گوش دادن به داستان نیز می‌تواند دایره‌ی واژگانی را افزایش دهد؛ به خصوص وقتی این کار برای کودکان انجام شود. درک و آشنایی با واژگان گوناگون از طریق انجام فعالیت‌های سرگرم کننده‌ای نظیر داستان گویی برای کودکان می‌تواند بسیار آسان‌تر باشد. داستان گویی با ایجاد فضایی که آن‌چنان مانند فضای مدرسه خشک و جدی نیست، روش بسیار جذاب‌تر و دلپذیرتری برای یادگیری و آموزش است.

زمانی که کودکان به داستان گوش می‌دهند، واژگان و عباراتی که آن‌ها می‌شنوند، به طور خودکار باعث می‌شوند ذهن‌شان با این واژگان آشنا شود. به این ترتیب، آن‌ها در صحبت کردن و خواندن مسلط‌تر و روان‌تر می‌شوند، زیرا داستان گویی کمک می‌کند دایره‌ی واژگانی کودکان افزایش یابد.

4. گریز از تنهایی

وقتی در جلسات داستان گویی در کنار سایر آدم‌ها قرار می‌گیرید، تنهایی‌تان نیز از بین می‌رود. همان طور که می‌دانید، داستان گویی تنها به تعریف داستان از سوی مادرها و پدرها برای کودکان‌شان محدود نمی‌شود. در شرایطی که آدم‌ها داستان‌های‌شان را برای یکدیگر تعریف می‌کنند، دیگر کسی احساس تنهایی نخواهد کرد.

داستان گویی باعث ایجاد حس با هم بودن می‌شود و تنهایی را می‌زداید. حضور در جمع آدم‌ها و هم‌زمان، در میان گذاشتن داستان‌های‌تان می‌تواند به گریز از تنهایی کمک کند. به علاوه، این کار باعث می‌شود آدم‌ اجتماعی‌تری شوید.

علاوه بر داستان گویی، 8 روش دیگر وجود دارند که احساس تنهایی نکنید.

5. احساس شادمانی

گوش دادن به داستان‌های سایر آدم‌ها می‌تواند باعث ایجاد حس شادمانی شود. این کار برای ایجاد حس شادی بسیار مفید است؛، به خصوص هنگامی که آدم‌های حاضر در جلسه‌ی داستان گویی، نقش‌های‌شان را با یکدیگر تعویض می‌کنند؛ به این ترتیب که گوینده می‌تواند به شنونده تبدیل شود و بالعکس.

وقتی داستان آدم‌های دیگر را می‌شنوید، به خصوص هنگامی که این داستان‌ها درباره‌ی کشمکش‌ها و مبارزات‌شان در زندگی و نحوه‌ی پشت سر گذاشتن مشکلات باشند، چشم‌انداز جدیدی از زندگی به دست خواهید آورد. این مسئله حس قدرشناسی‌تان را افزایش می‌دهد و باعث می‌شود در زندگی‌تان احساس شادتری داشته باشید. همین شرایط هنگامی که گوینده‌ی داستان باشید نیز صادق است. در میان گذاشتن تجربه‌های‌تان در برابر سایر آدم‌ها، باعث می‌شود شادتر باشید و به خودتان افتخار کنید.

شنیدن داستان‌های دیگران و آگاهی از تجربه‌های‌شان در تمام زمینه‌ها حقیقتا باعث بهبود حس شادمانی‌تان می‌شود؛ به خصوص وقتی 10 درس شادی از متیو ریکارد، شادترین مرد دنیا را بشنوید.

6. درمان افسردگی

علاوه بر 10 راه درمان افسردگی بدون دارو که در مقاله‌ای دیگر برای‌تان توضیح داده‌ایم، داستان گویی نیز قادر است افسردگی را در برخی آدم‌ها بهبود ببخشد. هنگامی که در حال شنیدن یک داستان شگفت‌انگیز هستید، می‌توانید آن‌چه را در جریان داستان می‌گذرد، در ذهن‌تان پردازش کنید و درس‌هایی جدید بیاموزید. تا وقتی تحت تاثیر افکار مثبت قرار بگیرید، ارتعاشات مثبت اجازه نخواهند داد افسرده بمانید.

به علاوه، وقتی داستانی را تعریف می‌کنید و اجازه می‌دهید دیگران آن را بشنوند، اندکی از سنگینی بار این تجربه‌ها را از دوش خود بر می‌دارید. به این ترتیب، دیگر لازم نیست بار تجربه‌های ناراحت کننده‌تان را به تنهایی به دوش بکشید. از همه مهم‌تر، با حضور همیشگی در این گونه جمع‌ها، برای همیشه از شر افسردگی خلاص می‌شوید.

7. افزایش عزت نفس

اگر به دلیل پایین بودن عزت نفس‌، با حضور در جمع مشکل دارید و اعتماد به نفس لازم را برای این کار ندارید، داستان گویی روش خوبی است که از طریق آن، می‌توانید اعتماد به نفس‌تان را افزایش دهید. در شرایطی که می‌بینید گوینده‌ی داستان در حال تعریف ماجرایی الهام‌بخش است، می‌توانید زندگی‌تان را در قاب بزرگ‌تری مشاهده کنید؛ و همین مسئله می‌تواند باعث شود فرد مثبت‌تری باشید. بنابراین، داستان گویی می‌تواند سطح عزت نفس‌تان را بالا ببرد.

هم‌چنین، تغییر نقش‌تان، از جایگاه شنونده به گوینده، نیز می‌تواند برای افزایش عزت نفس مفید باشد. با تغییر نقش‌تان، از شنونده به گوینده‌ی داستان، می‌توانید یاد بگیرید چگونه باید داستان‌های‌تان را برای سایر آدم‌ها تعریف کنید. می‌توانید درباره‌ی همه چیز صحبت کنید؛ هر موضوعی که به آن علاقه‌مند هستید. نخست، ممکن است احساس سختی و مشقت کنید،‌ زیرا با شرایطی که در مرکز توجه دیگران قرار بگیرید،‌ آشنایی چندانی ندارید. ولی با مرور زمان، اعتماد به نفس بیش‌تری پیدا خواهید کرد.

توصیه‌ی آخر

از آن‌جا که داستان گویی برای سلامت روان مفید است، لازم است بیش‌تر به این مسئله فکر کنید و آن را به اندازه‌ی بیش‌تری در برنامه‌ی زندگی‌تان قرار دهید. کسب و کار و مشغله‌های مربوطه ممکن است ذهن و وجودتان را در خود غرق کرده‌ باشند. بنابراین، توصیه می‌شود زمانی را برای داستان گویی با دوستان اختصاص دهید، و شاید هم به جلسات گروهی داستان گویی ملحق شوید.

فارغ از این که چه میزان در زندگی مشغولیت دارید، باید سعی کنید داستان گویی را در برنامه‌ی زندگی‌تان قرار دهید. این کار را می‌توانید در برنامه‌های هفتگی‌تان یا در اوقات فراغت‌تان بگنجانید. فواید داستان گویی برای سلامت روان، ارزش امتحان کردن را دارند. اجازه دهید ذهن‌تان در وضعیتی آرام و بی‌دغدغه قرار بگیرد؛‌ به این ترتیب، بدن‌تان نیز سالم خواهد ماند!


ترجمه: تحریریه سایت کسب و کار بازده- امیر رضا مصطفایی


تأثیر قصه درمانی بر کاهش علایم افسردگی در کودکان افسرده

تأثیر قصه کودکانه بر کاهش علایم اافسردگی در کودکان افسرده شهناز شیبانی*، دکتر مجید یوسفی لویه **و دکتر علی دلاور*** 85/10/20:نهایی پذیرش 85/8/25 :نظر تجدید 85/6/27 :دریافت تاریخ چکیده هدف: هدف از پژوهش حاضر تعیین تأثیر قصهدرمانی بر کاهش علایم افسردگی کودکان بوده است. روش: بدین منظور در چهارچوب روش پژوهشی نیمهآزمایشی 5 نفر از دانشآموزان افسرده پایة چهارم و پنجم ابتدایی در پژوهش شرکت داده شدند. طرح پژوهش از نوع پیشآزمون ـ پسآزمون بدون گروه کنترل بوده است. پرسشنامة علائم مرضی کودکان مورد استفاده قرار گرفت. پس از انجام پیشآزمون برنامة قصهدرمانی به مدت 24 جلسه 60 دقیقهای (دوبار در هفته) اجرا شد و در پایان پس آزمون انجام شد. یافتهها: نتایج نشان داد که افسردگی تمام آزمودنیها در پایان برنامة درمانی کاهش یافت. علاوه بر این قصهدرمانی بر درمان اختلالهای همبود شامل اختلالهای اضطرابی و لجبازی و نافرمانی مؤثر بوده است.نتیجهگیری: قصهدرمانی علایم افسردگی، اضطراب و هراس را در کودکان افسرده کاهش میدهد. واژههای کلیدی : قصهدرمانی، افسردگی کودکان * کارشناس ارشد روان شناسی کودکان استثنایی مرکز خدمات مشاورهای آرمش ** استاد یار دانشگاه آزاد اسلامیتهران مرکزی (ir.ac.iauctb@usefi_m: Email ( *** استاد دانشگاه علامه طباطبایی www.SID.ir Archive of SID 894 / پژوهش در حیطه کودکان استثنایی / سال ششم، شماره 4 ،1385 مقدمه در سالهای اخیر وجود افسردگی در کودکان و نوجوانان نه تنها محرز دانسته شده است، بلکه نظر بر این است که افسردگی کودکی میتواند مشکلات جدی برای سلامت عمومیایجاد کند (لامارین، 1995 .(به گونهای که پژوهشها نشان داده است که شناسایی افسردگیهای کودکی و نوجوانی میتواند احتمال بیماریهای روانی دیگر، ناراحتیهای شدید، رفتارهای ناسازگارانه و حتی مرگ و میر کودکان و نوجوانان را کاهش میدهد (ریو،2000 .(برخی کودکان نشانههای کلاسیک افسردگی شامل غمگینی، اضطراب، بیقراری و مشکلاتی در خوردن و خوابیدن را نشان میدهند. در حالی که برخی دیگر از کودکان افسرده مشکلات و دردهای جسمانی را نشان میدهند که به درمانهای متداول پاسخ نمیدهند. هر چند که تشخیص افسردگی به مصاحبه و نوع ابزارهای سنجش نیز بستگی دارد (داوال، 2001 .( پژوهش نشان داده است با وجود تشابه افسردگی کودکی با بزرگسالی، افسردگی کودکی نسبت به افسردگی بزرگسالی طیف متفاوتی از نشانهها را شامل میشود، علاوه بر این که افسردگی در کودکان و نوجوانان همبودی بیشتری با سایر اختلالهای روانی دارد (کارلسون، 2000 .(با وجود انواع افسردگی کودکان و نوجوانان، اختلال افسردگی اساسی از مهمترین مواردی است که در خصوص کودکان مطرح میشود و همانند اختلال افسردگی اساسی بزرگسالان ناتوانکننده است (ریان، 2003 .(به گونهای که کارکردهای فرد در کوتاهمدت یا درازمدت دچار آسیب میشود (میرزا و مایکل،1996 .( در واقع افسردگی اساسی کودکی اختلال خلقی عودکنندهای است که بهطور قابل ملاحظهای با رشد بهنجار کودک تداخل میکند و به گونهای فزاینده با خطر رفتارهای خودکشی همراه میشود (بیرماهر، آربلایز و برنت، 2002 .( مطابق با IV-DSM تشخیص افسردگی کودکان زمانی داده میشود که در یک یا چند دورة دو هفتهای شواهدی دال بر تغییر کارکرد نشان بدهد. از جمله اینکه کودک افسرده ممکن است تحریکپذیر یا بیعلاقه شود و از خیلی چیزها لذت نبرد یا هر دو حالت را داشته باشد. در ضمن کودک باید حداقل چهار مورد از نشانههای زیر را تقریباً هر روز داشته باشد و برخی از کارکردهای مهم او مختل شود : 1 (لاغر شدن و نرسیدن به وزن مورد انتظار www.SID.ir Archive of SID تأثیر قصه درمانی بر کاهش علایم افسردگی در../ 895 2 (اختلال در خواب ( پرخوابییا بیخوابی) 3 (کندی یا تحریک روانی ـ حرکتی شدید 4 (خستگی یا کمانرژی بودن 5 (احساس بیارزش بودن یا احساس گناه بیجا و افراطی 6 (افت توانایی تفکر، تمرکز و تصمیمگیری 7 (افکار تکراری در مورد مرگ و خودکشی (شرودر و گوردون ترجمة فیروز بخت، 1385 .( علاوه بر اختلال افسردگی اساسی، اختلال افسردهخویی نیز از جمله اختلالهای خلقی یک قطبی نسبتاً پایداری است که اغلب در کودکی بروز میکند (پارک و گودییر، 2000 .(افسردهخویی کودکی دارای نشانههای افسردگی خفیف حداقل به مدت یک سال در کودکی و نوجوانی است که با حداقل دو مورد از نشانههای زیر همراه باشد : اشتهای کم یا پرخوری، انرژی کم و خستگی، احساس بیارزشی، تمرکز کم یا ضعیف در تصمیمگیری و احساس ناامیدی (زارب، ترجمة خدایاری فرد و عابدینی، 1383 .( افسردگی کودکی ممکن است به عوامل شیمیایی، زیستی، ژنتیکی و عوامل روانشناختی از جمله روانپویایی، شناختی، رفتاری،فشارهای روانی زندگی و عوامل محیطی ـ اجتماعی یا ترکیبی از موارد فوق مربوط باشد (داوال،2001 ،تروکسلر و گراگ، 1977 .(به طور کلی حدود 2 درصد کودکان پیش از سن بلوغ و حدود 5 تا 8 درصد نوجوانان دچار افسردگی هستند و طیف بالینی این اختلال را از غمگینی ساده تا افسردگی اساسی یا اختلال دو قطبی در برمیگیرد (سون سی و کریچنر، 2000 .( درمان کودکان و نوجوانان افسرده یکی از چالشانگیزترین موضوعات بالینی و بهداشت روانی عمومیاست. با توجه به میزان مرگ و میر شدید ناشی از اختلال افسردگی اساسی نوجوانی، بازبینی ادبیات مربوط برای دستیابی به بهترین گزینههای درمانی ضروری بهنظر میرسد (میلین، واکر و جو، 2003.(در این خصوص، هرچند که پیشگیری اولیه همواره کارآمد و مؤثر نبوده است ولی شواهد نشان میدهد پیشگیری ثانویه (مداخلههای درمانی) میتواند مشکلات روانی ـ اجتماعی آتی را به طور چشمگیری کاهش دهد (لامارین، 1995 .( www.SID.ir Archive of SID 896 / پژوهش در حیطه کودکان استثنایی / سال 

2 -قصه کودکانه با کلمات دارای بار عاطفی مثبت در این روش درمانگر با استفاده از کلمات، مفاهیم و پدیدههای دارای بار عاطفی مثبت،قصه هایی را قبلاً انتخاب و در جلسه برای کودکان بازگو میکرد، سپس همراه با کودکان جنبههای مختلف قصه را به بحث و بررسی  میگذاشت. در این گفتوگو بر رویدادهای خوشایند، جنبههای مثبت مربوط به موضوعات و راه حلهای مؤثر بهکار برده شده در قصه، تمرکز میشد. 3 -قصهگویی با کلمات دارای بار عاطفی قدرت و نیرومندی در این روش با استناد به روش قصهگویی متینگلی (به نقل از کداسن و شفر، (ترجمه صابری و وکیلی، 1382 .(از میان کتابهای قصهکودکان، قصههایی که دارای کلمات و مفاهیم با مضمون قدرت، نیرومندی، انرژی و تحرک بودند، برای جلسات درمان استفاده شد. قصهها در جلسات درمان برای کودکان خوانده میشد و پس از آن جنبههای اصلی و مهم قصه با کودکان مورد بحث قرار میگرفت. 4 -کلمه قصة مرا حدس بزن در این روش با استناد به روش قصهگویی ماری ریپ به نقل از کداسن و شفر (ترجمه صابری و وکیلی، 1382(هر کودک از میان کارتهایی که کلماتی بر روی آن نوشته شده کارتی را انتخاب میکرد و با آن کلمه قصهای میساخت که دارای مقدمه، میانه و پایان بود. (این کلمات با زمینههای مربوط به مشکلات آنها مرتبط بوده است)، سایر کودکان ضمن شنیدن قصهکودک باید کلمه اصلی قصهاو را حدس میزدند در پایان درمانگر پیامهای درمانی قصهکودک را میگر